Investing.com – 21 Ocak PPK toplantı özetini yayımlayan TCMB raporunda, kısa vadede epeyce tesirli olan arz taraflı enflasyonist ögeler nedeniyle yıllık enflasyonun birkaç ay daha üst istikametli seyredebileceğine dikkat çekildi.
PPK özetinde öne çıkan noktalar şöyle:
- İşlenmiş ve işlenmemiş besin yıllık enflasyonları sırasıyla yüzde 15,52 ve yüzde 26,34 olmuştur. Mevsimsellikten arındırılmış taze meyve ve zerzevat fiyatları Kasım ve Aralık aylarında birikimli yüzde 10 civarında artmıştır. Taze meyve ve zerzevat dışı besin kümesinde, memleketler arası fiyatlardaki sert yükselişler ve birikimli döviz kuru tesirleri belirleyici olmuştur. Temel besin eserlerinden yumurta, beyaz et, pirinç ve bakliyat fiyatlarındaki güçlü artış eğilimi devam etmiştir. İşlenmiş besin fiyatlarında ekmek ve tahıllar yükselişini sürdürürken, katı ve sıvı yağlardaki yüksek oranlı artışlar sürmüştür. Katı ve sıvı yağ kümesinde son dört ayın birikimli artışı yüzde 20’yi aşmıştır. Yüksek frekanslı datalar, çiğ süt referans fiyatındaki artışın ilgili besin eserlerine geniş bir yayılımla yansıdığına işaret etmektedir.
- Güç kümesinde fiyatlar Aralık ayında yüzde 1,47 oranında artmış, yıllık enflasyon yüzde 5,64’e yükselmiştir. Bu artışın ana sürükleyicisi memleketler arası petrol fiyatlarındaki artışa bağlı olarak yüzde 3,5 oranında artan akaryakıt fiyatları olmuştur. Ocak ayında Türk lirasındaki kıymet çıkarına rağmen ham petrol fiyatlarının daha yüksek bir oranda artması ve yönetilen fiyatlarda yapılan artışlarla, küme enflasyonunun yükselişini sürdürmesi beklenmektedir.
- Temel mal fiyatları Aralık ayında yüzde 1,42 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 1,92 puan yükselerek yüzde 17,24 olmuştur. Gecikmeli döviz kuru tesirleri ve memleketler arası metal fiyatlarındaki artış eğilimine bağlı maliyet baskıları ve toplam talep şartları sağlam mal kümesi fiyatlarındaki güçlü artış eğilimini desteklemektedir. Sağlam mal fiyatlarındaki süratli artışların alt kalemlere yayıldığı gözlenirken, küme yıllık enflasyonu yüzde 30,40’a ulaşmıştır. Döviz kuru geçişkenliğinin daha gecikmeli gözlendiği öteki temel mallar enflasyonundaki kademeli yükseliş devam etmiştir. Giyim ve ayakkabıda ise zayıf seyreden talep şartları fiyatların bir yıl evvelki düzeyinin altına düşmesine neden olmuştur. Heyet, sektörel talep şartlarındaki salgın kaynaklı ayrışmanın enflasyona tesirlerini kıymetlendirmiş ve önümüzdeki devirde giyim kümesine yönelik turizm kaynaklı üst istikametli risklere işaret etmiştir.
- Ham petrol fiyatları, bir evvelki PPK devrini takiben güçlü bir artış kaydetmiştir. Buna ek olarak, başta ziraî eserler ve endüstriyel metaller olmak üzere güç dışı emtia fiyatlarında süregelen yükseliş eğilimi üretici ve tüketici enflasyonunu olumsuz etkilemektedir. İmalât sanayiinde temel girdi sağlayıcıları olan kâğıt ve ana metal dallarında enflasyon hayli yüksek seyretmektedir. Bu ve temaslı bölümlerde tedarik müddetlerinin uzamasıyla arz kısıtları daha bariz hale gelmiştir. Üretici enflasyonunun yüksek seyrinde öne çıkan öteki kalemler bitkisel yağlar, hayvan yemleri, taşıt ve elektronik eserlerdir. Bu kalemler, besin ve sağlam mallar kanalıyla tüketici enflasyonu üzerinde tesirli olmaktadır. Şura, Türk lirasındaki değerlenmeye karşın enflasyonist baskıların sürmesinde emtia fiyatlarının kıymetli rol oynadığına işaret etmiş ve önümüzdeki aylara ait üst taraflı risklere dikkat çekmiştir.
- Salgın periyodunda sağlanan yüksek kredi büyümesinin birikimli tesirleriyle güç kazanan iç talebin cari süreçler istikrarı üzerindeki olumsuz tesiri devam etmektedir. Son devirde artış gösteren hadise sayılarına bağlı olarak bilhassa Avrupa ülkelerinde iktisadi faaliyet yavaşlamakla birlikte, salgın kısıtlamalarının imalat sanayi faaliyetini kapsamıyor olması ihracat görünümünü desteklemektedir. İthalat talebinde kısmi bir yavaşlama gözlenirken, altın ithalatı tarihî ortalamaların üzerindeki seyrini korumaktadır. Heyet, yurt içi yerleşiklerin dolarizasyon eğiliminin dış istikrara yansımalarını değerlendirirken, altın ticaretine ait dinamikleri tartışmıştır.
- İç talep şartları, döviz kuru başta olmak üzere birikimli maliyet tesirleri, memleketler arası besin ve öbür emtia fiyatlarındaki yükseliş ve enflasyon beklentilerindeki yüksek düzeyler, fiyatlama davranışları ve enflasyon görünümünü olumsuz etkilemeye devam etmektedir. Kasım ve Aralık PPK toplantılarında gerçekleştirilen güçlü mali sıkılaştırmanın krediler ve iç talep üzerindeki yavaşlatıcı tesirlerinin daha bariz hale gelmesi beklenmekte, böylece enflasyon üzerinde tesirli olan talep ve maliyet ögelerinin kademeli olarak zayıflayacağı öngörülmektedir.
- Öte yandan, milletlerarası emtia fiyatlarındaki gelişmeler, birtakım dallarda barizleşen arz kısıtları ile gerçekleştirilen fiyat ve yönetilen fiyat ayarlamaları, orta vadeli enflasyon görünümü üzerindeki kıymetini korumaktadır. Kredilerdeki yavaşlamanın gecikmeli tesirlerinin önümüzdeki devirde belirginleşmesi beklenmekle birlikte, kısa vadede epeyce tesirli olan arz taraflı enflasyonist ögeler nedeniyle yıllık enflasyonun birkaç ay daha üst taraflı seyredebileceği bedellendirilmektedir. Taban fiyatın bilhassa hizmet fiyatları kanalıyla oluşturacağı ek enflasyon katılığı, para siyasetindeki sıkı duruşun geçmiş öngörülere kıyasla daha uzun bir mühlet korunmasını gerektirmektedir. Sıkı nakdî duruş; enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve finansal piyasa gelişmeleri bağlamında dışsal ve süreksiz oynaklıklara karşı kıymetli bir tampon fonksiyonu görecektir.
- Bu doğrultuda Konsey, 2021 yılsonu iddia gayesini dikkate alarak, enflasyonda kalıcı düşüşe ve fiyat istikrarına işaret eden güçlü göstergeler oluşana kadar sıkı para siyaseti duruşunun kararlılıkla uzun bir süre sürdürülmesine karar vermiştir. Enflasyonda kalıcı düşüşe ve fiyat istikrarına işaret eden güçlü göstergeler kapsamında enflasyonun ana eğilimi ve fiyatlama davranışlarına ait göstergeler, yayılım endeksleri, talep ve maliyet ögeleri ve enflasyon beklentilerinin kestirim ufku içerisinde amaçlarla ahengi yakından izlenecektir. Gerekmesi durumunda ek nakdî sıkılaşma yapılacaktır. Ek sıkılaştırma, mevcut dataların yanı sıra, elde edilecek her türlü yeni datanın enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışlarında orta vadeli amaç patikasından sapma riskine işaret etmesi durumunda önden yapılacaktır.
Muharrir: Necdet Erginsoy
Investing TR