Investing.com – TÜİK, Gelir ve Hayat Şartları Araştırması 2019 yılı sonuçlarını açıkladı. Bilgiye ait gelir bilgileri, bir evvelki takvim yılı olan 2018 yılını referans alır. En son yapılan araştırma sonuçlarına nazaran; en yüksek muadil hanehalkı kullanılabilir fert gelirine sahip yüzde 20’lik kümenin toplam gelirden aldığı hisse bir evvelki yıla nazaran 1,3 puan azalarak %46,3’e düşerken, en düşük gelire sahip yüzde 20’lik kümenin aldığı hisse 0,1 puan artarak %6,2’ye yükseldi.
Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, teğe yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı söz etmektedir. En son yapılan araştırma sonuçlarına nazaran Gini katsayısı bir evvelki yıla nazaran 0,013 puan azalış ile 0,395 olarak kestirim edildi. Toplumun gelirden en fazla hisse alan %20’sinin elde ettiği gelirin en az hisse alan %20’sinin elde ettiği gelire oranı formunda hesaplanan P80/P20 oranı 7,8’den 7,4’e, gelirden en fazla hisse alan %10’unun elde ettiği gelirin en az hisse alan %10’unun elde ettiği gelire oranı halinde hesaplanan P90/P10 oranı ise 13,7’den 13,0’a düştü.
Türkiye’de yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri %16,5 artarak 2019 yılı anket sonuçlarına nazaran 59 bin 873 TL oldu.
Türkiye’de yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri bir evvelki yıla nazaran %17,9 artarak 24 bin 199 TL’den 28 bin 522 TL’ye yükseldi.
Yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert gelirlerinde en yüksek gelir geçen yıla nazaran 4 bin 616 TL artarak 37 bin 262 TL ile tek kişilik hanehalklarının oldu. Çekirdek aile bulunmayan birden fazla şahıstan oluşan hanehalklarının yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri 32 bin 941 TL iken tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarında bu bedel 29 bin 449 oldu. En düşük yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert gelirine sahip hanehalkı tipi ise 22 bin 794 TL ile en az bir çekirdek aile ve öteki bireylerden oluşan hanehalkları oldu.
Toplam gelir içerisinde en yüksek hissesi, %46,7 ile bir evvelki yıla nazaran 1,8 puan azalan maaş ve fiyat geliri aldı. İkinci sırayı %21,9 ile evvelki yıla nazaran 1,8 puanlık artış gösteren toplumsal transfer geliri alırken üçüncü sırayı %17,7 ile 2018 yılı anket sonuçlarına nazaran 1,1 puan azalan müteşebbis geliri aldı.
Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki hissesi 2018 yılı anket sonuçlarına nazaran 0,3 puan azalarak %22,6 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının toplumsal transferler içindeki hissesi 0,8 puan artarak %91,8 olarak gerçekleşti
Yıllık ortalama temel iş gelirleri sırasıyla yükseköğretim mezunlarında 51 bin 888 TL, lise ve dengi okul mezunlarında 34 bin 115 TL, lise altı eğitimlilerde 26 bin 833 TL, bir okul bitirmeyenlerde 18 bin 279 TL ve okur-yazar olmayan fertlerde 14 bin 129 TL olarak hesaplandı. Geçen yıla nazaran yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış %17,3 ile okur-yazar olmayan en düşük artış ise %8,6 ile bir okul bitirmeyen fertlerde oldu.
Temel iş gelirleri sektörel ayrımda incelendiğinde; en yüksek yıllık ortalama gelirin 37 bin 169 TL ile hizmet kesiminde, en düşük yıllık ortalama gelirin ise 21 bin 807 TL ile tarım dalında olduğu görüldü. Bir evvelki yıla nazaran; yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış %18,9 ile inşaat dalında gözlenirken, bunu %14,8 ile tarım dalı izledi. Başka taraftan hizmet kesiminde %12,5, sanayi dalında ise %12,0 artış gözlendi.
Yıllık ortalama temel iş gelirleri sırasıyla patronlarda 95 bin 495 TL, fiyatlı maaşlılarda 34 bin 286 TL, kendi hesabına çalışanlarda 27 bin 127 TL ve yevmiyelilerde 14 bin 769 TL olarak hesaplandı. Geçen yıla nazaran en yüksek artış %13,9 ile fiyatlı, maaşlı çalışanlarda en düşük artış ise %8,2 ile patronlarda oldu.
Toplumun genel seviyesine nazaran aşikâr bir hududun altında gelire sahip olan bireyler rölâtif manada fakir sayılmaktadır. Muadil hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk hududuna nazaran, yoksulluk oranı 2019 yılında 0,5 puan artarak %14,4 oldu. Medyan gelirin %60’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sonuna nazaran yoksulluk oranı ise son yılda 0,1 puan artarak %21,3 olarak gerçekleşti.
Muadil hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %40’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk hududuna nazaran, yoksulluk oranı bir evvelki yıla nazaran 0,4 puanlık artış ile %8,3 olarak gerçekleşti. Medyan gelirin %70’i dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sonuna nazaran ise yoksulluk oranı bir evvelki yıla nazaran değişmeyerek %28,5 oldu.
Hanehalkı tipine nazaran muadil hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranlarına bakıldığında; tek kişilik hanehalklarında yoksulluk oranı bir evvelki yıla nazaran 0,4 puan azalarak %9,2, çekirdek aile bulunmayan birden fazla şahıstan oluşan hanehalklarında bu oran 1,5 puan artarak tekrar %9,2 olmuştur. En az bir çekirdek aile ve başka bireylerden oluşan hanehalklarının yoksulluk oranının 0,6 puan azalarak %18,2, tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının yoksulluk oranının ise 0,9 puan artarak %13,8 olduğu görüldü.
Muadil hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranına nazaran; okur-yazar olmayan fertlerin %26,1’i, bir okul bitirmeyenlerin %22,4’ü fakir iken, bu oran lise altı eğitimlilerde %13,4, lise ve dengi okul mezunlarında ise %6,9 oldu. Yükseköğretim mezunları ise %2,5 ile en düşük yoksulluk oranının gözlendiği küme oldu.
Finansal problemde olma durumunu söz eden maddi mahrumluk; çamaşır makinasi, renkli televizyon, telefon ve araba sahipliği ile ekonomik olarak beklenmedik harcamaları yapabilme, meskenden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayabilme, kira, konut kredisi ve faizli borçları ödeyebilme, iki günde bir et, tavuk, balık içeren yemek yiyebilme ve meskenin ısınma muhtaçlığını karşılayabilme durumu ile ilgili hanehalklarının algılarını yansıtmaktadır.
Üstte belirtilen dokuz hususun en az dördünü karşılayamayanların oranı olarak tanımlanan önemli maddi mahrumluk oranı 2018 yılında %26,5 iken 2019 yılı anket sonuçlarında 0,2 puan azalarak %26,3 olarak gerçekleşti.
Dört yıllık panel data kullanılarak hesaplanan daima yoksulluk oranı, muadil hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %60’ına nazaran son yılda ve birebir vakitte evvelki üç yıldan en az ikisinde de fakir olan fertleri kapsamaktadır. Buna nazaran, 2019 yılı anket sonuçlarında daima yoksulluk oranı bir evvelki yıla nazaran değişmeyerek %12,7 oldu.
Oturulan konuta sahip olanlar geçen yıla nazaran 0,2 puan azalarak 2019 yılında %58,8 hesaplanırken, kirada oturanların oranı %25,6, lojmanda oturanların oranı %1,3, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenler oranı ise %14,3 olarak gerçekleşti.
Kurumsal olmayan nüfusun %39,3’ü konutunda izolasyondan ötürü ısınma sorunu, %36,9’u sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçeveleri vb. sorunları yaşarken %26,1’i trafik yahut sanayinin neden olduğu hava kirliliği, etraf kirliliği yahut başka çevresel meselelerle karşılaştı.
Geçen yıla nazaran nüfusun konut alımı ve konut masrafları dışında borç yahut taksit ödemeleri 0,7 puan artarak %71,1 oldu. Nüfusun %9,6’sına bu ödemeler yük getirmezken %19,0’ına çok yük getirdi. Hanelerin %58,7’si konuttan uzakta bir haftalık tatil masraflarını, %33,6’sı iki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafını, %29,7’si beklenmedik harcamaları, %19,2’si konutun ısınma muhtaçlığını, %56,6’sı eskimiş mobilyaların yenilenmesini ekonomik olarak karşılayamadığını beyan etti.
Muharrir: Deniz Engin
Investing TR
