Muharrir: Barani Krishnan
Investing.com – Petrol piyasasındaki en büyük saçmalık, sona eriyor olabilir: ABD’nin İran ham petrolü üzerindeki yaptırımları.
Biden idaresi, Trump periyodunda uygulanmaya başlanan yaptırımların yerine, Tahran’ın nükleer silah programına sahip olmasını önleyecek bir mutabakat yapmaya çalışıyor.
Bu ortada İran, yaptırımları ihlal ederek günlük yüz binlerce varil petrol ihraç ediyor.
Bu bahiste en büyük maskaralık OPEC’in. Temelde OPEC’in 13 üyesi ve başka 10 üye olmayan petrol ülkelerinin oluşturduğu OPEC+, dünyanın petrol ticaretine hakim.
Memleketler arası Güç Ajansı’na nazaran dünyada toplam petrol talebinin 2021 yılında günlük 5,7 milyon varil artışla 96,7 milyona çıkması bekleniyor. Geçen yıl 8,7 milyon varillik çöküş yaşanmıştı.
İki hafta evvel yayınlanan bir raporda OPEC, ham petrol talebinin 2021’de günlük 27,7 milyon varil artmasını beklediğini söyledi – nisan iddiasından 200.000 varil yüksek.
OPEC dışı arzın da günlük 700.000 varil artmasını bekliyordu – 930.000 olan nisan iddiasından düşük.
Sorun şu ki bu sayılarda İran ihracatının petrol piyasasına geri gelmesi halinde durumun nasıl olacağına dair bir varsayım yok. İran OPEC’in kurucu üyelerinden ve 2018’deki yaptırımlara kadar da dünyanın en büyük dördüncü ham petrol ihracatçısıydı.
Trump’ın cezalandırıcı aksiyonu, Tahran’ın baş rakibi Suudi Arabistan’ın, İran’ı öngörülere dahil etmeyerek neredeyse öteki üzere davranmasına yol açtı.
İronik olan, petrolüne yasak uygulandığından beri İran, yasadışı ham petrol ihracatını istikrarlı bir formda artırmasına, Trump idaresi altındaki bir kedi-fare oyunundan, Biden ile yaptırımların büsbütün ihlal edildiği bir duruma gelmesine karşın OPEC’in bu davranışı devam etti.
OPEC+’ya nazaran Nisan 2020’den beri küme tarafından günlük 7-8 milyon varillik üretim kesintisi, pandemiden ötürü -40 dolarlara kadar inen ABD ham petrol fiyatlarının, 68 dolar düzeylerine kadar toparlanmasına yardımcı olan şeydi.
Lakin ittifaktaki başka üreticiler kesinti yaparken İran yavaş yavaş arttırıyordu. Elbette bu, petrol talebinin hala kısıtlı olduğu ve ilginin, global piyasadaki bolluğu azaltmaya yardımcı olan OPEC+ kesintilerinde olduğu geçen yıla kadar değer arz etmiyordu.
Artık hem arz hem talep artarken farklı bir kıssadan bahsediyoruz.
Anketlere nazaran İran, nisan ayında her zamankinden bile fazla üretim yaparak OPEC üretiminin, günlük 30.000 varil artışla 25,08 milyona çıkmasına yol açtığını gösteriyor. Suudiler bunu kabul etmek istese de istemese de İslam Cumhuriyeti hala kartelin bir modülü olduğundan İran’ın üretimi ile ilgili varsayımların OPEC iddialarına eklenmesi yanlışsız olacaktır.
ABD yaptırımlarının ne vakit kalkacağına dair açıklama olmazken Tahran, Avrupa ve ABD diplomatlarının açıklamaları, daha çok iş olsa da kararın kısa müddette verilebileceğine işaret ediyor.
İran Cumhurbaşkanı Hassan Rouhani, Perşembe günü ulusal televizyona yaptığı açıklamada Tahran’ın, Trump’ın iptal ettiği nükleer mutabakata tekrar dahil olması için müzakere halindeki dünya güçlerinin “daha hassas noktalar” üzerinde çalıştığını söyledi.
Lakin kimi Avrupalı diplomatlar, kesin bir muvaffakiyetin kelam konusu olmadığı ve nisan ortasından beri Viyana’da devam eden görüşmelerde hala çetrefilli hususlar olduğu konusunda ısrar etti.
Geçen hafta Milletlerarası Atom Gücü Ajansı müfettişleri, İran’ın, nükleer silaha yakıt olarak kullanılan uranyumu 2015 muahedesinde belirlenen hudutların çok ötesinde zenginleştirdiği sonucuna vardı.
Bu, İran’ın Amerikan yaptırımlarından kurtulma karşılığında nükleer programını iptal etmesini sağlayacak bir muahede için Viyana’daki aciliyete katkıda bulundu.
İran’a karşı yaptırımları denetleyen Elliott Abrams, bu cezalar yüzünden Tahran’ın on milyarlarca dolarlık gelirini önlediğini ve İran’ın nükleer ve askeri programlarına ayırabileceği bütçeyi kısıtladığını söyledi.
Biden’in İran ile tekrar mutabakat yapma amacı, İslam Cumhuriyeti’nin bölgedeki makus faaliyetlerini önleyecektir.
New York Times’ın Abrams’dan alıntıladığına nazaran “bu bir muvaffakiyettir ve İran’ın yaptırımlardan kurtulma yahut bunları aşma eforlarıyla ölçülebilir.” “Hiçbir yaptırım rejimi, %100 tesirli değildir zira her vakit hile yapmanın yolları ve risk almaya istekli şirketler vardır.”
Mevzuya vakıf olanların söylediğine nazaran İran üzerindeki yaptırımlar kalkarsa önümüzdeki 3 ila 18 ay içerisinde 500.000 ila 2 milyon varil petrol piyasaya tekrar girebilir.
İran, petrol üzerindeki yaptırımlar kalktığında günde yaklaşık 4 milyon varil ile en yüksek petrol üretimine “aylar içinde” dönebileceğini daha evvel söylemişti. Ülkenin ham petrol üretimine aşina olan kaynaklar, şu anki üretiminin günde yaklaşık 2 milyon varil olduğunu kestirim ediyor.
Analistler, ne vakit gelirse gelsin, İran’dan gelen ek arzın, global petrol arzını boğa görünümündense daha ayı bir görünüm mümkünlüğü ile yine yapılandırmaya zorlayacağını söylüyorlar – bilhassa petrol tüketicisi Hindistan’da yeni koronavirüs salgınlarının akabinde taleple ilgili soruların tekrar su yüzüne çıkmasıyla.
Petrol Piyasası Özeti
WTI Cuma günü 1,3 dolar artışla 63,58 dolara yerleştikten sonra nihai ticaretini 63,87 dolar ile yaptı.
Lakin hafta bazında %2,7 kaybetti.
Temmuz vadeli Brent, 1,33 artışla 66,44 dolar olurken son ticareti 66,68 dolar ile gerçekleşti.
Hafta bazında %3,3 kayıp yaşadı.
Cuma günü petrol fiyatları yükseldi fakat İran ile yapılacak nükleer mutabakatın yarattığı fazla arz endişeleri ile tekrar de haftayı %3 düşük bitirdi.
Meksika Körfezi’nde fırtına çıkabileceğine dair spekülasyonlar, petrolün kısmen toparlanmasına yardım etti.
Lakin artışlar, haftalık düşüşü telafi etmeye yetmedi.
OANDA’dan Ed Moya, “enerji piyasasının birçok, bu yaz sonunda İran ham petrolünde artış ile fiyatlanıyor” dedi.
ABD Ulusal Kasırga Merkezi’nden alınan bilgilere nazaran Meksika Körfezi’nin batısında oluşan hava sisteminin önümüzdeki 48 saat içinde siklona dönüşme bahtının %40 olması ile her iki gösterge de günlük artış yaşadı.
Lakin İran ham petrolüne dair telaşlar daha büyüktü.
Önümüzdeki Haftanın Güç Takvimi
Pazartesi, 24 Mayıs
Genscape Cushing ham petrol stok varsayımları (özel veri)
Salı, 25 Mayıs
Amerikan Petrol Enstitüsü’nün petrol stoklarına ait haftalık raporu.
Çarşamba, 26 Mayıs
EIA ham petrol stoklarına dair haftalık rapor.
EIA akaryakıt stoklarına dair haftalık rapor.
EIA distile stoklara dair haftalık rapor.
Perşembe, 27 Mayıs
EIA Haftalık doğalgaz raporu
Cuma, 28 Mayıs
Baker Hughes haftalık petrol kulesi sayımı.
Altın Piyasası Özeti
Altın, arka arda haftalık üçüncü artışını yaşasa da Cuma günü düşüş yaşadı. Fakat 1.900 doları aşmasını bekleyen uzunlar, gayeye 10 dolar kala durarak altına yönelik hissiyatın şimdi o kadar güçlü olmadığını gösterdi.
Haziran vadeli altın, 5,10 dolar düşüşle 1.876,70 dolara inerken kesin ticaretini 1.881,85 dolar ile yaptı.
Hafta bazında %1,8 yükseldi.
Lakin daha da kıymetlisi, Cuma günü görülen 1.890,15 dolarlık tepe oldu – altın, 1.900 dolar gayesini 10 dolar ile bu hafta ikinci kere kaçırmış oldu. Birinci olarak 1.891,25 dolarda kaldı.
spot altın 1.881,21 dolar ile son ticaretini yaptı.
1.900, bilhassa de 1.920 dolar üzerini geçerse altın, yılın düşük düzeylerinin üzerine çıkarak 2021 için olumlu bölgeye tekrar girmiş olacak.
Bu hafta altın için kıymetli bir haftaydı. Fed, ultra düşük faiz oranlarını ve destekleyici para siyasetini sürdürmeye kararlı göründüğünden bir küme analist 1.900 dolar tavanının aşılacağını öngörüyordu.
OANDA’da İngiltere ve EMEA (Avrupa-Ortadoğu-Afrika) piyasa araştırmasından sorumlu Sophie Griffiths, “altın boğaları, altı seanslık galibiyet serisi sonrasında soluklanıyor” dedi.
“Ana fikir, ABD faiz oranlarında rastgele bir artışın hala çok uzak olduğu. Düşük faizli ortam şimdi bir mühlet daha kalmaya hazır ve bu da getirisi olmayan altını destekliyor. “
Geçen ay tüketici ve üretici fiyatları, endüstriyel üretim ve tüketici inancı dataları yükseldi. Konuttan keresteye kadar her şeyin fiyatı artış göstererek ekonomistleri korkuttu ve bu yıl enflasyonun 35 yılın en yüksek düzeyine çıkacağına inanmaya sevk etti.
Fed, aylarca süren pandemik baskının akabinde tekrar açılan bir iktisatta taleple başa çıkmaya çalışan ABD tedarik zincirlerindeki darboğazlardan kaynaklanan fiyat baskılarını kabul ediyor.
Lakin banka, bu baskıların “geçici” olduğu ve iktisadın büsbütün kurtulduğunda azalacağı konusunda ısrarcı. Faizleri artırmak için bir sebep görmediğini de söylüyor.
Ocak ayında görülen 1.900 dolar düzeylerine birinci dönüş teşebbüsünden cüret alan uzunlar, bu türlü bir etrafın, altının doğal enflasyon muhafazası rolünü güçlendirdiğini söylüyor.
Feragatname: Barani Krishnan, yazdığı emtia yahut menkul değerlerde konum sahibi değildir.
Investing TR