Investing.com – Enflasyon gayesinden sapma yaşanması durumunda TCMB’nin hesap verme prensibi gereği hükûmete gönderdiği açık mektupta risklere, sıkı duruşun gerekliliğine ve ıslahatların takviyesine dikkat çekildi.
TCMB’nin açık mektubu:
“Enflasyon beklentilerinin denetim altına alınması ve enflasyon görünümüne yönelik risklerin sınırlanması hedefiyle, Ağustos ayı başından itibaren salgın devrine has siyasetlerde sıkılaşma adımları atılmaya başlanmıştır. Lakin, süratli kredi genişlemesinin birikimli tesirleriyle talep şartlarının sergilediği güçlü seyir, yılın ikinci yarısında cari istikrar ve enflasyon görünümünü olumsuz etkilemeye devam etmiştir. TCMB, enflasyon görünümüne dair risklerin bertaraf edilmesi, enflasyon beklentilerinin denetim altına alınması ve dezenflasyon sürecinin en kısa müddette tekrar tesis edilmesi için Kasım ayında siyaset faizini yüzde 10,25’ten yüzde 15’e yükselterek net ve güçlü bir nakdî sıkılaştırma yapmıştır. Buna ek olarak, şeffaflığı ve öngörülebilirliği artırmak emeliyle sade bir operasyonel çerçeve benimsenmesine ve kısa vadeli tüm fonlamanın temel siyaset aracı olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı üzerinden yapılmasına karar verilmiştir. Bu doğrultuda, TCMB tarafından bir ay vadeli klasik yollu repo ihaleleri ve Geç Likidite Penceresi (GLP) imkânlarıyla sağlanan fonlama, 20 Kasım 2020 tarihinden itibaren temel para siyaseti aracı olan bir hafta vadeli repo ölçü ihaleleriyle yapılmaya başlanmıştır.
Kasım ayı PPK toplantısında, fiyat istikrarı temel gayesi doğrultusunda, mali transfer düzeneğinin aktifliğini artırmak için zarurî karşılık düzenlemesinde değişiklik gereksinimi olduğu değerlendirilmiştir. Bu çerçevede, gerçek kredi büyümesine nazaran farklılaşan zarurî karşılık oranları ve faiz/nema oranları uygulamasının yürürlükten kaldırılmasına ve zarurî karşılık oranlarının ve faiz/nema oranlarının tüm bankalar için tıpkı oranlar üzerinden uygulanacak formda tekrar belirlenmesine karar verilmiştir. Zarurî karşılık sisteminin sade bir çerçevede uygulanması, para siyasetinde şeffaflığın ve öngörülebilirliğin artmasına katkı sağlamıştır. Buna ek olarak, Türk lirası ve yabancı para mecburî karşılık oranlarında yapılan değişiklikler TCMB’nin mali duruşunu ve nakdî transfer sisteminin faal işleyişini desteklemiştir.
Para siyasetindeki sıkılaşma ve fiyat istikrarına yönelik güçlü bağlantı piyasalara olumlu yansımış, finansal göstergelerde iyileşme sağlanmıştır. Fiyat istikrarı odaklı sade bir operasyonel çerçeve benimsenerek siyaset öngörülebilirliğinin artırılması sonucunda, Kasım ayından itibaren risk primi, döviz kuru oynaklığı ve uzun vadeli faizler gerilemiş, sermaye girişleri artmıştır.
Aralık ayında, 2021 yıl sonu kestirim maksadını göz önünde bulundurularak güçlü bir nakdî sıkılaştırmaya gidilmiştir. Siyaset faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı yüzde 15’ten yüzde 17’ye yükseltmiştir. Aralık ayı kararını takip eden periyotta milletlerarası emtia fiyatları ile birtakım dallarda barizleşen arz kısıtlarının yanı sıra taban fiyat ve yönetilen fiyatlara ait gelişmeler, TCMB’nin 2021 yılı enflasyon görünümüne yönelik değerlendirmeleri üzerinde tesirli olmuştur.
Hakikaten Ocak ayında, sıkı para siyaseti duruşunun enflasyonda kalıcı düşüşe ve fiyat istikrarına işaret eden güçlü göstergeler oluşana kadar “uzun bir müddet” korunacağı ve “gerekmesi durumunda ek sıkılaşma yapılacağı” istikametindeki kelamlı yönlendirmeyle sıkı duruş güçlendirilmiştir.
Kasım ve Aralık PPK toplantılarında gerçekleştirilen güçlü nakdî sıkılaştırmanın krediler ve iç talep üzerindeki yavaşlatıcı tesirlerinin daha bariz hale gelmesi beklenmekte, böylece enflasyon üzerinde tesirli olan talep ve maliyet ögelerinin kademeli olarak zayıflayacağı öngörülmektedir. Bu çerçevede, enflasyonun 2021 yılı sonunda yüzde 9,4 olarak gerçekleşeceği, 2022 yıl sonunda yüzde 7’ye ve 2023 yıl sonunda ise orta vadeli amaç olan yüzde 5 düzeyine gerileyerek istikrar kazanacağı varsayım edilmektedir. Enflasyonun, yüzde 70 olasılıkla, 2021 yılı sonunda orta noktası yüzde 9,4 olmak üzere, yüzde 7,3 ile yüzde 11,5 aralığında; 2022 yılı sonunda orta noktası yüzde 7,0 olmak üzere yüzde 4,6 ile yüzde 9,4 aralığında gerçekleşeceği varsayım edilmektedir.
Kestirimler enflasyonun 2021 ve 2022 varsayım maksatlarıyla ahengini sağlayacak bir mali sıkılık seviyesi varsayımı altında üretilmiştir. Ayrıyeten, global büyüme ve dış talep görünümünde salgın kaynaklı olumsuz bir şokun tekrar yaşanmayacağı, global risk iştahında yaşanan olumlu gelişmeler ile birlikte Türkiye’ye mahsus risk algılarında iyileşmenin devam edeceği bir görünüm temel alınmaktadır.
2021 yılı için oluşturulan iddia patikasında fiyatlar, besin fiyatları ve milletlerarası emtia fiyatları enflasyonu üst taraflı, yönetilen/yönlendirilen fiyatlar ile enflasyon beklentileri ise enflasyonu aşağı taraflı etkilemektedir. Bu etkileşim içerisinde sıkı mali duruşun oluşturacağı güçlü tesirin, 2021 yıl sonu enflasyonunun yüzde 9,4 seviyesine gerilemesini sağlayacağı öngörülmektedir.
Fakat, bu varsayımlar üzerinde üst istikametli riskler bariz bir biçimde kıymetini korumaktadır. Bu nedenle, güçlü sıkı para siyaseti duruşunun devam ettirilmesi mecburilik arz etmektedir.
Fiyat istikrarı temel gayesi doğrultusunda TCMB’nin uygulayacağı para siyasetinin temel prensipleri 16 Aralık tarihinde açıklanan Para ve Kur Siyaseti metninde şu halde ortaya konulmuştur:
- (i) Enflasyon hedeflemesi rejiminin sade bir operasyonel çerçevede tüm ögeleriyle kararlılıkla uygulanması
- (ii) Fiyat istikrarı önceliği ve odağıyla sıkı ve kararlı bir para siyaseti duruşu sergilenmesi.
- (iii) Şeffaflık, öngörülebilirlik ve hesap verebilirlik unsurları doğrultusunda irtibatın güçlendirilmesi. (iv) Dalgalı döviz kuru rejiminin uygulanması.
- (v) Döviz rezervlerinin güçlendirilmesi ve bu doğrultuda mevcut tüm araçların şeffaf bir halde, bir plan dâhilinde, belirlenen stratejik ölçütler oluştuğunda uygun şartlarda kullanılması. (vi) Fiyat istikrarının yanında finansal istikrarın da gözetilmesi.
Enflasyon hedeflemesi rejiminde merkez bankaları, para siyaseti transferinin mühletini dikkate alarak, orta vadeli bir perspektifle gelecekteki enflasyonu denetim etmeye çalışmaktadır. Para siyaseti kararlarının toplam talep ve enflasyon üzerindeki tesirleri gecikmeli olarak görüldüğünden, siyaset duruşunun enflasyon varsayımlarına yönelik oluşturulması daha faal bir uygulamadır. Bu çerçevede, Enflasyon Raporlarında paylaşılan kestirimler birebir vakitte bir “tahmin hedefi” ve enflasyon beklentilerine referans oluşturmak suretiyle orta maksattır. Bir başka tabirle, orta vadeli enflasyon amacına yakınsarken beklentileri daha aktif halde yönetebilmek için, enflasyonun gelecek periyottaki seyri konusunda iktisadi üniteler için referans olacak kıymet kısa vadede enflasyon iddiaları, orta vadede ise enflasyon maksadıdır.
Enflasyonda mevcut düzeyler, üst taraflı riskler ile birlikte değerlendirildiğinde, yüzde 5 amacının epeyce uzağında olunduğu açıktır. Ocak Enflasyon Raporunda sunduğumuz iddialar yüzde 5 enflasyon gayesine 2023 yılında ulaşabileceğimizi göstermektedir. Bu nedenle, para siyasetindeki sıkı ve ihtiyatlı duruşun, yüzde 5 maksadına ulaşılması beklenen 2023 yılına kadar, uzun bir mühlet kararlılıkla sürdürülmesi gerekmektedir.
Orta vadeli yüzde 5 gayesine varmak hedefiyle, enflasyon hedeflemesi rejimi tüm ögeleriyle uygulanacaktır. Bu süreçte, enflasyonun öngörülen varsayım patikası çerçevesindeki gelişimi daima ve yakından izlenecektir. Yüzde 5 gayesine varıncaya kadar gerçekleşen ve beklenen enflasyon oranı patikası ile para siyaseti faiz oranı patikası ortasındaki seviye güçlü bir dezenflasyonist istikrar gözetilerek oluşturulacak ve bu istikrar daima korunacaktır. Mevcut dataların yanı sıra elde edilecek her türlü yeni bilginin enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışlarında orta vadeli maksat patikasından sapma riskine işaret etmesi durumunda ek sıkılaştırma önden ve kararlılıkla yapılacaktır. Bu kapsamda, enflasyonun ana eğilimi ve fiyatlama davranışlarına ait göstergeler, yayılım endeksleri, talep ve maliyet ögeleri ve enflasyon beklentilerinin varsayım ufku içerisinde maksatlarıyla ahengi yakından izlenecektir.
Para siyasetindeki bu sıkı duruş, amaç ufku içerisinde ülke risk priminin düşmesine, Türk lirası tasarrufların özendirilmesine, aykırı para ikamesinin başlamasına, döviz rezervlerinin artış eğilimine girmesine ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesine katkı yapacaktır. Bu durum, bir yandan makroekonomik ve finansal istikrarı olumlu etkilenirken, başka yandan para siyasetinin sıkılık seviyesinin bu şartlar altında uyarlanmasına da imkân sağlayacaktır.
Orta vadeli yüzde 5 amacına ulaşmada güçlü siyaset uyumu dâhilinde para ve maliye siyaseti ortasındaki eş güdümün güçlendirilmesiyle sağlanacak mali konsolidasyon enflasyon maksatlarına varılmasında çok kıymetli bir girdi sağlayacaktır. Bu çerçevede mali disiplinin kararlılıkla sürdürülmesi kritik bir öncelik olarak ehemmiyetini korumaktadır. Mali duruşun yanı sıra yönetilen/yönlendirilen fiyat ve vergi ayarlamaları, gelirler siyaseti ve kamu borçlanma stratejisinin de para siyaseti maksatlarıyla uyumlu bir halde belirlenmesi, enflasyonla çabamızı destekleyecektir. Ayrıyeten hukuk ve iktisat alanında atılacak ıslahat adımları beklenti kanalıyla dezenflasyonist sürece kıymetli bir dayanak sağlayacaktır.
Enflasyondaki katılık ve oynaklıkları azaltacak yapısal adımlara devam edilmesi, fiyat istikrarına ve hasebiyle toplumsal refaha olumlu katkıda bulunacaktır. Bu kapsamda TCMB, yapısal ögeleri tahlil etmeye, siyaset teklifleri geliştirmeye ve enflasyonla gayretin ehemmiyeti konusunda ilgili paydaşlar ve kamuoyu nezdinde farkındalık oluşturmaya yönelik çalışmalarına devam edecektir. Başka taraftan, para siyasetinin kurgulanması ve uygulanmasında, şeffaflık, öngörülebilirlik ve hesap verebilirliğin artırılması ve geliştirilmesi suretiyle para siyasetine olan itimadın iyileştirilmesi istikametinde de adımlar atılacaktır.
Sonuç olarak, fiyat istikrarının sağlanması gayesi doğrultusunda Merkez Bankası elindeki tüm araçları tam, vakitli, tesirli, güçlü ve kararlı bir formda uygulamaya devam edecektir. Öteki yandan, enflasyon hedeflemesi rejiminde toplumun bütün katmanlarının fiyat istikrarı maksadına odaklanması, buna inanması, karar alıcıların ve siyaset üretenlerin bu tarafta adımları kararlı bir formda atmaları temeldir. Bu çerçevede, enflasyonla uğraş sürecini tüm tarafların da sahiplendiği bir sürece dönüştürmek üzere açık, samimi ve tesirli bir iş birliği ve irtibat siyaseti yürütülecektir.”
Müellif: Necdet Erginsoy
Investing TR
