Investing.com – Türkiye İstatistik Kurumu, dış ticaret istatistiklerini Ocak 2020’den itibaren detaylı olarak genel ticaret sistemine nazaran yayımlamaya başladı. Bu çerçevede, teşebbüs özelliklerine nazaran dış ticaret istatistikleri de, dış ticaret istatistikleri ile uyumlu olacak biçimde genel ticaret sistemine nazaran hazırlandı. Buna nazaran Teşebbüs Özelliklerine Nazaran Dış Ticaret İstatistikleri, 2019 dataları şöyle:
İhracatın %43,7’sini, ithalatın ise %62,3’ünü büyük ölçekli teşebbüsler gerçekleştirdi
Dış ticaret dataları ile iş kayıtları sisteminde yer alan teşebbüslerin ana faaliyet tipi ve çalışan sayısı bilgileri eşleştirilerek, dış ticaret yapan teşebbüslerin özellikleri elde edilmektedir. Dış ticaret istatistikleri ve iş kayıtları sistemi kullanılarak elde edilen bilgilere nazaran, 2019 yılında 84 bin 332 teşebbüs ihracat, 71 bin 88 teşebbüs ithalat yaptı. Yapılan eşleştirmede, ihracat yapan teşebbüslerin %99,9’unun, ithalat yapan teşebbüslerin ise %97’sinin bilgilerine ulaşılmıştır. Bu teşebbüsler toplam ihracatın ve ithalatın yaklaşık %100’ünü gerçekleştirmiştir.
Toplam ihracatın %19,2’sini yapan 1-9 kişi çalışanı olan mikro ölçekli teşebbüsler, toplam ihracat yapan teşebbüslerin %60,8’ini oluşturdu. İhracatta, 10-49 kişi çalışanı olan küçük ölçekli teşebbüslerin hissesi %18,9, 50-249 kişi çalışanı olan orta ölçekli teşebbüslerin hissesi %18,2, 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli teşebbüslerin hissesi ise %43,7 oldu.
Toplam ithalatın %10,2’sini 1-9 kişi çalışanı olan mikro ölçekli teşebbüsler yaptı. İthalatta, 10-49 kişi çalışanı olan küçük ölçekli teşebbüslerin hissesi %11,9, 50-249 kişi çalışanı olan orta ölçekli teşebbüslerin hissesi %15,6 oldu. 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli teşebbüslerin ithalattaki hissesi %62,3 olurken; bu teşebbüsler toplam ithalat yapan teşebbüslerin %4.0’ını oluşturdu.
Dış ticaretin yarısından fazlasını sanayi kesimindeki teşebbüsler gerçekleştirdi
Teşebbüsün ana faaliyetine nazaran ihracatın %56,8’ini, ithalatın ise %53,4’ünü sanayi kesiminde faaliyet gösteren teşebbüsler yaptı. Ana faaliyeti ticaret olan teşebbüslerin ihracattaki hissesi %39,7, ithalattaki hissesi ise %32,5 seviyesinde gerçekleşti.
Sanayi kesiminin ihracatında bir evvelki yılda olduğu üzere, 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli teşebbüsler %68,9 hisse ile öne çıktı. Ticaret bölümünün ihracatında ise %91,4 hisse ile 1-249 kişi çalışanı olan küçük ve orta ölçekli teşebbüslerin hakimiyeti devam etti.
Sanayi kesimi ithalatında büyük ölçekli teşebbüsler %80,5 hisse ile öne çıktı. Öteki bölümünde, küçük ve orta ölçekli teşebbüslerin hissesi %29,7’den %29,8’e yükselirken, büyük ölçekli teşebbüsler %70,1 hisse ile önde olmaya devam etti.
Sanayi kesimindeki teşebbüsler ihracatının %48,7’sini Avrupa Birliği (AB 27) ülkelerine yaptı
Ana faaliyeti sanayi olan teşebbüsler, ihracatlarının %48,7’sini AB 27 ülkelerine, %14,7’sini Yakın ve Orta Doğu ülkelerine, %11,9’unu ise AB üyesi olmayan Avrupa ülkelerine gerçekleştirdi. AB 27 ülkelerine yapılan ihracatın %65,2’sini sanayi, %33,0’ını ticaret, %1,7’sini ise başka kesimindeki teşebbüsler yaptı.
Ana faaliyeti sanayi olan teşebbüsler, ithalatlarının %35,5’ini AB 27 ülkelerinden, %21,1’ini Öbür Asya ülkelerinden, %17,5’ini ise AB üyesi olmayan Avrupa ülkelerinden gerçekleştirdi. Ana faaliyeti ticaret olan teşebbüslerin en çok ithalat yaptığı ülke kümeleri sırasıyla %32,7 hisse ile AB 27 ülkeleri, %29,6 ile Başka Asya ve %13,5 ile AB üyesi olmayan Avrupa ülkeleri oldu.
İmalat sanayi eserleri ihracatının %58,2’sini sanayi dalındaki teşebbüsler yaptı
İmalat sanayi eserleri ihracatının %58,2’sini ana faaliyeti sanayi olan teşebbüsler, %38,7’sini ise ana faaliyeti ticaret olan teşebbüsler gerçekleştirdi. Ana faaliyeti sanayi olan teşebbüslerin yaptığı ihracatın ise %96,5’ini imalat sanayi eserleri, %1,9’unu tarım, ormancılık ve balıkçılık eserleri oluşturdu.
İmalat sanayi eserleri ithalatının %50,6’sı sanayi, %38,8’i ticaret ve %10,6’sı başka bölümlerdeki teşebbüsler tarafından yapıldı. Ana faaliyeti sanayi olan teşebbüslerin ithalatının %72,8’ini imalat sanayi eserleri, %4,7’sini tarım, ormancılık ve balıkçılık eserleri, %4,0’ını ise madencilik eserleri oluşturdu.
İhracatın %43,1’i birinci 100 teşebbüs tarafından gerçekleştirildi
İhracatın %43,1’ini, ithalatın ise %57,5’ini birinci 100 teşebbüs yaptı. En çok ihracat yapan birinci 5 teşebbüs toplam ihracatın %15,7’sini, en çok ithalat yapan birinci 5 teşebbüs ise ithalatın %23,4’ünü gerçekleştirdi.
Sanayi bölümünde en fazla ihracat yapan birinci 5 teşebbüsün sanayi kesimindeki hissesi %17,8, ticaret dalında en fazla ihracat yapan birinci 5 teşebbüsün ticaret kesimindeki hissesi ise %12,7 oldu. Sanayi bölümünde en fazla ithalat yapan birinci 5 teşebbüsün sanayi bölümündeki hissesi %21,1 iken, ticaret dalında en fazla ithalat yapan birinci 5 teşebbüsün ticaret bölümündeki hissesi %13,0 oldu.
Teşebbüslerin %50,5’i tek ülkeden ithalat yaptı
Teşebbüslerin %44,2’si tek ülkeye ihracat yaparken, %16,5’i iki ülkeye ihracat yaptı. Yirmi ve daha fazla ülkeye ihracat yapan teşebbüslerin oranı %4,5 iken, bu teşebbüslerin ihracattaki hissesi %60,2 oldu.
Teşebbüslerin %50,5’i, tek ülkeden ithalat yaparken, %15,8’i iki ülkeden ithalat yaptı. Yirmi ve daha fazla ülkeden ithalat yapan teşebbüslerin oranı %2,3 iken, bu teşebbüslerin ithalattaki hissesi %51,8 oldu.
Muharrir: Necdet Erginsoy
Investing TR
